Z tego artykułu dowiesz się:
- Czym są klauzule modyfikacyjne?
- Jaką pełnią rolę?
Analiza wyroków sądów powszechnych zapadłych min. na tle tzw. kredytów frankowych, a ponadto praktyka Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wyraźnie dowodzą, jak istotne dla przedsiębiorców jest umiejętne posługiwanie się klauzulami modyfikacyjnymi w umowach z konsumentami.
Czym są klauzule modyfikacyjne?
Są to postanowienia umowne stosowane w obrocie konsumenckim, określające warunki dokonywania jednostronnie zmian w umowach z konsumentami przez przedsiębiorcę.
Prawidłowa klauzula modyfikacyjna określa warunki umowne, które mogą ulec zmianie oraz okoliczności, w jakich będzie to możliwe, przy czym okoliczności te winny być skonkretyzowane.
Uznaje się, że prawo jednostronnej zmiany umowy z konsumentem dotyczy umów o charakterze ciągłym (zawartych na czas nieoznaczony), gdyż tylko takie można wcześniej wypowiedzieć.
W przypadku umów zawieranych z konsumentami na czas oznaczony, co do zasady nie przewiduje się możliwości zmiany istotnych elementów takich umów (elementów przedmiotowo istotnych). Wynika to z cechy umowy terminowej, jaką jest jej trwałość przez czas na jaki została zawarta. Z orzecznictwa sądów powszechnych wynika także, że źródłem klauzuli modyfikacyjnej może być umowa, ale także przepis prawa.
Z jednej strony wadliwe klauzule modyfikacyjne rodzą ryzyko zarzutu stosowania klauzul abuzywnych (to niedozwolone postanowienia w umowach między konsumentem, a przedsiębiorcą), a nawet mogą prowadzić do stwierdzenia nieważności całej umowy, z drugiej zaś praktyka przedsiębiorcy może zostać uznana za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów, z czym wiąże się możliwość nałożenia na przedsiębiorcę przez Prezesa UOKiK kary pieniężnej w wysokości do 10% obrotu za rok poprzedni.
Rola klauzul modyfikacyjnych
Kluczową rolą jest przede wszystkim ochrona konsumentów przed arbitralnymi i jednostronnymi zmianami warunków umownych dokonywanymi przez przedsiębiorcę.
Podkreśla się, że treść klauzuli modyfikacyjnej powinna pozwalać konsumentowi przewidzieć z góry, tj. jeszcze przed zawarciem umowy, w jakich warunkach przedsiębiorca może dokonać w przyszłości jednostronnej zmiany umowy.
Na podstawie klauzuli modyfikacyjnej konsument powinien również móc samodzielnie ocenić proponowane przez przedsiębiorcę zmiany w umowie. Klauzula modyfikacyjna ma zatem zapobiec sytuacji zaskoczenia klienta zmianami.
Już na etapie przedkontraktowym konsument powinien być informowany o możliwości i warunkach wprowadzania zmian w umowie tak, by już wówczas mógł przewidzieć możliwe dla siebie skutki, a tym samym świadomie podjąć decyzję odnośnie związania się umową z przedsiębiorcą na proponowanym przez niego wzorcu.
Już wkrótce druga część artykułu, w której omówię, jakie wymagania powinna spełniać skuteczna klauzula modyfikacyjna.
Potrzebujesz wsparcia prawnego? Dowiedz się więcej na stronach specjalizacji Prawo telekomunikacyjne, Prawo konsumenckie oraz Prawo gospodarcze i cywilne.